BATI TRAKYA’DA BİR ZAMANLAR HAMAMLAR VARDI…
Evet bir zamanlar yaşadığımız bölgede hamamlar vardı,Gümülcine‟de son yıllarda ortaya çıkan bir kalıntıdan başka hamam yoktur.Osmanlı İmparatorluğu kurduğu hamamlala islam dininin temizliğe verdiği önemi bütün Dünya‟ya göstermiştir.
Hamam nedir?
Nasıl ısıtılır?
Faydaları nelerdir?
Yapılan arkeolojik çalışmalarda günümüz hamamlarına benzer içi ısıtlan ve çeşmelerinden sıcak su akan yapılar Atina‟da bulunmuştur,bu yapılar ilk hamamlar olarak kabul edilir.
Orhan Yılmazkaya'nın yazdığı "Aydınlık Kubbenin Altındaki Sıcaklık: Türk Hamamı" adlı kitapta, tarihsel süreç içerisinde hamam kültürü ve Osmanlı İmparatorluğu'nda hamamlar geniş bir şekilde anlatılıyor. Kitapta, ilk adımı Yunanlıların atmasına rağmen, bağımsız hamam yapılarının gelişiminin Roma uygarlığı ile birlikte geliştiği belirtiliyor. Kesin olmamakla birlikte M.Ö. 1. yüzyılda mimar Sergius Orata'nın, yakılan merkezi bir ateşten elde edilen sıcak hava ile hamam binasını ısıtmayı ilk kez başardığı düşünülüyor.
Türkler hamam kültürüne islamiyetin kabuluyle çok büyük önem vermişlerdir,Bir zamanlar sayıları binlerle ifade edilen hamamlar günümüzde çok azalmıştırTürkiye‟de hala turistler tarafından çok aranan ve ilgi gören bir kültürdür.
Türk hamamı nasıl ısıtılır?
Hamamın altında olup burada ateş yanar. Ateşten yükselen alev ve duman, mermer zeminin altındaki özel yollardan, duvar içlerinden geçer, tüteklik adı verilen bacadan çıkar.
Külhandaki ocağın üzerinde sıcak su kazanı, onun da üzerinde soğuk su deposu bulunur. Ocağın dip kısmındaki birkaç kanal, hamamın yıkanma yerinin ortasındaki göbek taşının altına kadar uzanır. Ocakta yanan odunların tesirli alev ve dumanları, bu kanallardan göbek taşının altına gider. Bu taşın altındaki karanlık yer çok ısındığından buraya cehennem denir.
Türk hamamı başlıca üç bölümden oluşur: Soyunma yerleri: Geniş bir sofa ve bunun çevresinde bölmeli sekiler bulunur. Yıkanan kimseler, bu sekilerde uzanıp dinlenirler. Yıkanma yerleri: Soğukluktan geçilerek girilir. Burası da bazı bölümlere ayrılır. “Kurna başı” denilen, herkesin teker teker yıkandığı yer; “halvet” adı verilen, kapalı ve yalnız başına yıkanma hücreleri; bir de üzerine uzanıp ter dökülen “göbek taşı”. Göbek taşı, hamamın mermer kaplı zemininden daha yüksek yapılmıştır ve çeşitli geometrik şekillerde olabilir. Isıtma yeri (külhan): Hamamın altında ateş yanan yerdir. Alev ve duman, mermer zeminin altındaki özel yollardan, duvar içlerinden geçer, "tüteklik" adı verilen bacadan çıkar.
Türk hamamına özgü terimler:
Külhan: Hamamların ısıtıldığı, kapalı ve geniş ocak. Sıcak halvet: Külhanın üstü. Soğuk halvet: Külhana uzak olan yer . Natır: Müşteriyi yıkayıp keseleyen kadın çalışan . Tellak: Müşterileri yıkayıp keseleyen erkek çalışan. Peştemal: Örtünmek için kullanılan ince dokuma. Takunya: Hamam terliği.
Hamamın Faydaları:
Stresi hafifletir,gevşetir ve dinlendirir.
Kas gerginlikleri ve ağrıları giderir.
Lenf sisteminin temizliğini artırır.
Kan dolaşımını artırır.
Metabolizmayı düzenler.
Sinus tıkanıklıklarını azaltır.
Cildin genç ve taze kalmasını sağlar.
Kanser ve enfeksiyon hastalıklarında yardımcı tedavi olarak önerilir.
Vucudu yağ ve toksinlerden arındırır.
Ölü deriyi temizleyerek vucudun daha rahat hava almasını sağlar.
Batı Trakya‟da bir zamanlar 28 tane hamam varmış.
Bilinen hamam isimleri şunlardır,Dimotoka‟da Köprübaşı Hamamı,Fısıltı Hamamı,Feridunbey Hamamı.
Gümülcine‟de Gazi Evrenos Bey‟in yaptırdığı Eski Hamam ve Yeni Cami yaptıran Ahmet Efendi‟nin hamamı olan Yeni Hamam‟dır.
Ayrıca „Osmanlı Belgelerinde Batı Trakya‟ kitabinda 7 Mart 1917 yılında Gümülcine‟de bulunan tek hamamın kapanmaması için Osmanlı Devletinin havlu,peştemal ve sabun yardımı yapıtığına dair Bakanlar Kurulu kararının belgesi vardır.
İskeçe Edirne Salnamesinde bir hamamdan bahseder ismi hakkında herhangi bir bilgi bulunmamaktadır,
Bu bahsettiğimi hamamlardan bugun varlığını sürdüren malesef yoktur.Son zamanlarda Gümülcine Yeni Cami‟nin batısında inşaat çalışmaları sırasında bir yapı kalıntısına rastlanmıstır.Bu yapının bir hamam kalıntısı olduğu tahmin edilmektedir. Yeni Cami‟ye yakın olduğunu düşünürsek bu hamam Ahmet Efendi‟nin Yeni Hamamı olma ihtimali büyüktür.
Kadınlar hamamında kadınların oğullarına kız baktıkları, hazırladıkları şarkılı,yemekli eğlencelerle eğlendikleri.
Erkeklerin günün yorgunluğunu göbek taşına yatarak attıkları kendine özgü bir kültürü olan hamam kültürünü , bölgemizden silmeyi başarmışlardır.Günümüzde turistlerin ilgi odağı olan hamamlar, ülke ekonomisinede önemli katkıda bulunmaktadırlar,bölgemiz bu katkıdanda mahrum kalmıştır.
Yunanistan‟ın değişik bölümlerinde ve adalarda hala ayakta kalmayı başarmış hamamlar vardır.Son yıllardaki restorasyon çalışmalarıyla,Mitilini adasındaki Çarşı Hamamı halkın kullanımına açılmıştır.
Selanik‟teki Bey hamamı,Yahudi veya Pazar hamamı olarak bilinen hamam ve Yeni hamam günümüzde gayet iyi durumdadır.
Bölgemizde olan eserlerimizi yok olmadankoruma altına almak, var olan güzellikleri yaşatmak ve bu kültürü tanıtmak bizlerin en önemli vazifelerindendir.
Hamam nedir?
Nasıl ısıtılır?
Faydaları nelerdir?
Yapılan arkeolojik çalışmalarda günümüz hamamlarına benzer içi ısıtlan ve çeşmelerinden sıcak su akan yapılar Atina‟da bulunmuştur,bu yapılar ilk hamamlar olarak kabul edilir.
Orhan Yılmazkaya'nın yazdığı "Aydınlık Kubbenin Altındaki Sıcaklık: Türk Hamamı" adlı kitapta, tarihsel süreç içerisinde hamam kültürü ve Osmanlı İmparatorluğu'nda hamamlar geniş bir şekilde anlatılıyor. Kitapta, ilk adımı Yunanlıların atmasına rağmen, bağımsız hamam yapılarının gelişiminin Roma uygarlığı ile birlikte geliştiği belirtiliyor. Kesin olmamakla birlikte M.Ö. 1. yüzyılda mimar Sergius Orata'nın, yakılan merkezi bir ateşten elde edilen sıcak hava ile hamam binasını ısıtmayı ilk kez başardığı düşünülüyor.
Türkler hamam kültürüne islamiyetin kabuluyle çok büyük önem vermişlerdir,Bir zamanlar sayıları binlerle ifade edilen hamamlar günümüzde çok azalmıştırTürkiye‟de hala turistler tarafından çok aranan ve ilgi gören bir kültürdür.
Türk hamamı nasıl ısıtılır?
Hamamın altında olup burada ateş yanar. Ateşten yükselen alev ve duman, mermer zeminin altındaki özel yollardan, duvar içlerinden geçer, tüteklik adı verilen bacadan çıkar.
Külhandaki ocağın üzerinde sıcak su kazanı, onun da üzerinde soğuk su deposu bulunur. Ocağın dip kısmındaki birkaç kanal, hamamın yıkanma yerinin ortasındaki göbek taşının altına kadar uzanır. Ocakta yanan odunların tesirli alev ve dumanları, bu kanallardan göbek taşının altına gider. Bu taşın altındaki karanlık yer çok ısındığından buraya cehennem denir.
Türk hamamı başlıca üç bölümden oluşur: Soyunma yerleri: Geniş bir sofa ve bunun çevresinde bölmeli sekiler bulunur. Yıkanan kimseler, bu sekilerde uzanıp dinlenirler. Yıkanma yerleri: Soğukluktan geçilerek girilir. Burası da bazı bölümlere ayrılır. “Kurna başı” denilen, herkesin teker teker yıkandığı yer; “halvet” adı verilen, kapalı ve yalnız başına yıkanma hücreleri; bir de üzerine uzanıp ter dökülen “göbek taşı”. Göbek taşı, hamamın mermer kaplı zemininden daha yüksek yapılmıştır ve çeşitli geometrik şekillerde olabilir. Isıtma yeri (külhan): Hamamın altında ateş yanan yerdir. Alev ve duman, mermer zeminin altındaki özel yollardan, duvar içlerinden geçer, "tüteklik" adı verilen bacadan çıkar.
Türk hamamına özgü terimler:
Külhan: Hamamların ısıtıldığı, kapalı ve geniş ocak. Sıcak halvet: Külhanın üstü. Soğuk halvet: Külhana uzak olan yer . Natır: Müşteriyi yıkayıp keseleyen kadın çalışan . Tellak: Müşterileri yıkayıp keseleyen erkek çalışan. Peştemal: Örtünmek için kullanılan ince dokuma. Takunya: Hamam terliği.
Hamamın Faydaları:
Stresi hafifletir,gevşetir ve dinlendirir.
Kas gerginlikleri ve ağrıları giderir.
Lenf sisteminin temizliğini artırır.
Kan dolaşımını artırır.
Metabolizmayı düzenler.
Sinus tıkanıklıklarını azaltır.
Cildin genç ve taze kalmasını sağlar.
Kanser ve enfeksiyon hastalıklarında yardımcı tedavi olarak önerilir.
Vucudu yağ ve toksinlerden arındırır.
Ölü deriyi temizleyerek vucudun daha rahat hava almasını sağlar.
Batı Trakya‟da bir zamanlar 28 tane hamam varmış.
Bilinen hamam isimleri şunlardır,Dimotoka‟da Köprübaşı Hamamı,Fısıltı Hamamı,Feridunbey Hamamı.
Gümülcine‟de Gazi Evrenos Bey‟in yaptırdığı Eski Hamam ve Yeni Cami yaptıran Ahmet Efendi‟nin hamamı olan Yeni Hamam‟dır.
Ayrıca „Osmanlı Belgelerinde Batı Trakya‟ kitabinda 7 Mart 1917 yılında Gümülcine‟de bulunan tek hamamın kapanmaması için Osmanlı Devletinin havlu,peştemal ve sabun yardımı yapıtığına dair Bakanlar Kurulu kararının belgesi vardır.
İskeçe Edirne Salnamesinde bir hamamdan bahseder ismi hakkında herhangi bir bilgi bulunmamaktadır,
Bu bahsettiğimi hamamlardan bugun varlığını sürdüren malesef yoktur.Son zamanlarda Gümülcine Yeni Cami‟nin batısında inşaat çalışmaları sırasında bir yapı kalıntısına rastlanmıstır.Bu yapının bir hamam kalıntısı olduğu tahmin edilmektedir. Yeni Cami‟ye yakın olduğunu düşünürsek bu hamam Ahmet Efendi‟nin Yeni Hamamı olma ihtimali büyüktür.
Kadınlar hamamında kadınların oğullarına kız baktıkları, hazırladıkları şarkılı,yemekli eğlencelerle eğlendikleri.
Erkeklerin günün yorgunluğunu göbek taşına yatarak attıkları kendine özgü bir kültürü olan hamam kültürünü , bölgemizden silmeyi başarmışlardır.Günümüzde turistlerin ilgi odağı olan hamamlar, ülke ekonomisinede önemli katkıda bulunmaktadırlar,bölgemiz bu katkıdanda mahrum kalmıştır.
Yunanistan‟ın değişik bölümlerinde ve adalarda hala ayakta kalmayı başarmış hamamlar vardır.Son yıllardaki restorasyon çalışmalarıyla,Mitilini adasındaki Çarşı Hamamı halkın kullanımına açılmıştır.
Selanik‟teki Bey hamamı,Yahudi veya Pazar hamamı olarak bilinen hamam ve Yeni hamam günümüzde gayet iyi durumdadır.
Bölgemizde olan eserlerimizi yok olmadankoruma altına almak, var olan güzellikleri yaşatmak ve bu kültürü tanıtmak bizlerin en önemli vazifelerindendir.
Yorumlar
Yorum Gönder